Pretendimi i Epërsisë së Krishtit (Mesisë) mbi Muhamedin

Ka disa të krishterë që duke iu referuar Ungjillit dhe Kurani, pretendojnë se Jezusi qëndron mbi Muhamedin. Ata mbështeten në pretendimin e tyre mbi këto pika:

1. Se Jezusi është biri i Zotit, ndërsa Muhamedi ﷺ është njeri. Ata mbështeten në shprehjen: “Unë jam Biri i Perëndisë” (Gjoni: 10:36)
2. Se Jezusi lindi nga një virgjëreshë, pa ndërhyrjen e një babai njerëzor. (Kurani 3: 45-47, 19:19-21), ndërsa Muhamedi lindi si gjithë njerëzit e tjerë.
3. Se Jezusi bëri mrekulli (Kuran 3:49, 5:110), ndërsa Muhamedi nuk solli asnjë mrekulli. Ata citojnë ajetin Kuranor: “Neve nuk na pengon asgjë që të dërgojmë shenja, mirëpo ato i kanë përgënjeshtruar popujt e lashtë.” (Isra: 59)
4. Se Jezusi dinte të fshehtën dhe citojnë ajetin ku ai thotë: “…ju tregoj çfarë hani dhe çfarë ruani në shtëpitë tuaja” (Ali Imran: 49), ndërsa Profeti Muhamed thotë: “Sikur të dija të fshehtën, do t’i shumoja të mirat…” (A’raf: 188)

1. Se Jezusi ndërmjetëson për mëkatet e gjithë botës, ndërsa Muhamedi nuk ndërmjetëson dhe nuk i pranohet ndërmjetësimi. Ata mbështeten në ajetin: “U lute për ta apo nuk u lute (o Muhamed), Allahu nuk do t’i falë, edhe sikur ti të kërkosh falje për ta shtatëdhjetë herë!” (Teube: 80).

6. Se Jezusi predikoi dashuri dhe paqe, ndërsa Muhamedi i ka ligjëruar popullit të tij terrorin. Ata citojnë ajetin:“O Profet! Jepu zemër e nxiti besimtarët për luftë!” (Enfal: 65).
7. Se ndjekësit e Jezusit qëndrojnë mbi të tjerët (Kurani 3: 55) “do të të pastroj prej atyre që nuk besuan dhe do t’i bëj ata që të ndjekin ty mbi ata që nuk besuan deri në Ditën e Kiametit.”
8. Se Jezusi është titulluar si Mesih (Mesia) (Kuran 3: 45, 4: 171, etj.) ndërsa Muhamedi jo.
9. Se Jezusi është titulluar në Kuran si “Fjala e Tij (Zotit)” dhe “Shpirt prej Tij” (Kurani 4: 171), ndërsa Muhamedi vetëm si i Dërguari i Allahut.
10. Se Jezusi u ngrit në qiell (Kuran 4:157-158), ndërsa Muhamedi u varros në tokë.

Një Pretendim i Ndërtuar mbi Themele të Gabuara

Në fushën e teologjisë krahasuese dhe debateve ndërfetare, shpeshherë ngrihen pretendime që synojnë të vendosin një hierarki mes figurave të shenjta të besimeve të ndryshme. Një ndër këto pretendime, i përhapur gjerësisht në qarqet polemizuese të krishtera, është se Kurani dhe Ungjilli vërtetojnë epërsinë e Krishtit (Isait, Mesihut – paqja qoftë mbi të) mbi Profetin Muhamed (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të). Ky pretendim është një përzierje e keqkuptimit të thellë nga mënyra se si vetë dy librat e shenjtë e përkufizojnë misionin profetik. Pretendimi bazohet në një metodologji thelbësisht të gabuar krahasimi, një lexim sipërfaqësor dhe të dekontekstualizuar të shkrimeve të shenjta, duke anashkaluar themelet teologjike të Islamit dhe duke keqinterpretuar vetë tekstet biblike.

Krahasimi i Propozuar është i Pavlefshëm

Para se të analizojmë pikat specifike, është thelbësore të theksohet se vetë themeli i krahasimit është i gabuar. Një krahasim i drejtë dhe objektiv ndërmjet dy figurave duhet të bëhet brenda një teksti të shenjtë të vetëm dhe një kuadri të përbashkët besimi. Të krahasosh Profetin Muhamed sipas Kuranit me Krishtin sipas Ungjillit është e papranueshme logjikisht, sepse:

1. Burimet nuk janë të barasvlershme: Myslimanët besojnë se Kurani është Fjala e Zotit, e shpallur dhe e ruajtur fjalë për fjalë. Ndërsa Bibla e sotme, siç pranohet edhe nga studiues të krishterë, nuk pretendohet të jetë një shpallje e zbritur fjalë për fjalë, por një përmbledhje shkrimesh nga autorë të ndryshëm të frymëzuar, të shkruara dekada pas largimit të Krishtit. Muslimanët besojnë në origjinën hyjnore të Ungjillit, por nuk besojnë se është ruajtur autenticiteti dhe saktësia e teksteve ungjillore të krishtera.
2. Kontradiktat e brendshme dhe hapësirë interpretimi: Siç do të shohim, Ungjijtë përmbajnë kontradikta të brendshme thelbësore, siç është përshkrimi i Mesisë herë si “Biri i Perëndisë”, megjithëse kjo mund të kuptohet metaforikisht, dhe herë si “Biri i njeriut”. Një tekst që bie ndesh me vetveten apo mund të kuptohet në mënyra të ndryshme, nuk mund të përdoret si një standard i qëndrueshëm për të gjykuar një tekst tjetër.

Prandaj, çdo krahasim i ndershëm duhet të bëhet ose brenda kornizës së Kuranit për të dy profetët, ose duke analizuar në mënyrë kritike vetë pretendimet e Biblës.

1. Natyra Profetike: “Biri i Zotit” kundrejt “Bir i Njeriut” dhe “Rob i Zotit”

Argumenti i parë bazohet në faktin se në teologjinë e krishterë, koncepti i epërsisë së Krishtit nuk matet thjesht me misionin e tij, por me natyrën e tij hyjnore. Ai nuk është thjesht një profet, por Zoti vetë që u bë mish për të shpëtuar njerëzimin. Ai për ta është “Bir i Zotit”, dhe citojnë frazën “Unë jam Biri i Perëndisë” (Gjoni 10:36), duke e krahasuar me statusin njerëzor të Muhamedit ﷺ. Ky argument dështon për disa arsye:

Kontradikta e Brendshme Biblike: Shprehja “Biri i Perëndisë” bie ndesh me shumë deklarata të tjera në Ungjill ku Mesia e quan veten vazhdimisht “Biri i njeriut” edhe pse për të krishterët kjo tregon natyrën e dyfishtë të Krishtit, atë njerëzore dhe hyjnore njëkohësisht. Por kjo nuk është logjike sepse, nga një këndvështrim kritik, ai krijon më shumë probleme sesa zgjidh. Në vend që të jetë një shpjegim harmonizues, doktrina e natyrës së dyfishtë shihet si një përpjekje e mëvonshme për të pajtuar dy koncepte thelbësisht të papajtueshme, duke prezantuar një paradoks teologjik, logjik dhe filozofik.

Nga këndvështrimi i judaizmit, besimit monoteist nga i cili lindi Jezusi dhe lëvizja e tij, ky dualizëm është i pakuptimtë.

“Biri i njeriut” (Ben Adam): Në kontekstin hebraik, ky term thekson pikërisht të qenit njeri dhe i vdekshëm. Profeti Ezekiel quhet “bir i njeriut” mbi 80 herë për të theksuar distancën mes tij si njeri dhe lavdisë së Zotit. Kur Jezusi e përdor këtë titull, nga një perspektivë hebraike, ai po e identifikon veten me njerëzimin dhe rolin e tij profetik në tokë, jo me një natyrë të dytë hyjnore. Është një titull përulësie.

“Biri i Perëndisë” (Ben Elohim): Ky titull në Biblën Hebraike (Dhiata e Vjetër) nuk ka kurrë kuptim literal apo ontologjik. Është gjithmonë një metaforë për një marrëdhënie të veçantë:

• Mbreti David: Te Psalmi 2:7, Perëndia i thotë mbretit të vajosur: “Ti je biri im, sot unë të kam lindur”. Kjo është një gjuhë adoptimi mbretëror, që i jep mbretit autoritet hyjnor për të sunduar, por nuk e bën atë hyjnor në esencë.
• Populli i Izraelit: Te Eksodi 4:22, Perëndia e quan të gjithë kombin “Izraeli është biri im, i parëlinduri im”.
• Njerëzit e Drejtë: Cilido që ndjek rrugën e Perëndisë mund të quhet “fëmijë i Perëndisë”. Vetë Jezusi i mësoi ndjekësit e tij të luten: “Ati ynë që je në qiej…” (Mateu 6:9) dhe u tha: “…për të qenë bij të Atit tuaj, që është në qiej” (Mateu 5:45). Kjo tregon se “birësia” ishte një status shpirtëror i arritshëm për të gjithë, jo një lidhje biologjike apo hyjnore unike.

Për teologjinë hebraike, nuk ka asnjë kontradiktë mes dy titujve. “Biri i njeriut” tregon natyrën e njerëzore të Jezusit, ndërsa “Biri i Perëndisë” tregon funksionin e tij (Mbreti Mesianik i zgjedhur). Problemi lind kur bota helenistike dhe romake e keqinterpretoi titullin metaforik hebraik “Biri i Perëndisë” dhe e shndërroi atë në një koncept literal pagan të një perëndie të lindur. Pra, kontradikta në thelb nuk është biblike, por është rezultat i një përplasjeje kulturash dhe teologjish.

Doktrina e krishterë e natyrës së dyfishtë, njerëzore dhe hyjnore, pajton në mënyrë absurde atribute reciprokisht përjashtuese duke thënë se “natyra e tij njerëzore” përjetoi një gjë ndërsa “natyra e tij hyjnore” përjetoi diçka tjetër. Kjo tingëllon si një lojë fjalësh që shmang problemin në vend që ta zgjidhë. Logjikisht, një entitet nuk mund të ketë veti të mangëta njerëzore dhe në të njëjtën kohë veti të përsosura e të plota hyjnore.

Filozofikisht, bashkimi i dy natyrave kaq thelbësisht të ndryshme në një person të vetëm është i papranueshëm. Kjo ose komprometon natyrën njerëzore (duke e bërë atë një kukull të hyjnisë) ose komprometon plotësinë e hyjnisë (duke e kufizuar atë). Ndaj shpjegimi më i thjeshtë dhe koherent filozofik (sipas parimit të briskut të Okamit) është se Jezusi ishte një qenie me një natyrë të vetme, njerëzore, i cili kishte një mision dhe marrëdhënie unike me Perëndinë.

Natyra Njerëzore e Profetëve: Kurani konfirmon natyrën njerëzore të të gjithë profetëve, gjë që nuk i ul, por i bën shembuj realë për njerëzimin. Allahu i Lartësuar thotë: “Edhe para teje kemi dërguar vetëm njerëz, të cilëve u kemi shpallur.” (El-Enbija: 7). Më qartë se kaq, vetë Mesia në Kuran, që në djep, deklaron statusin e tij të vërtetë: “Unë jam rob i Allahut.” (Merjem: 30). Kjo është deklarata e tij e parë dhe thelbi i mesazhit të tij.

• Shembuj biblik: “Unë nuk mund të bëj asgjë nga vetja ime” (Gjoni 5:30) dhe “Fjalët që unë ju them nuk i them nga vetja ime” (Gjoni 14:10). Këto deklarata tregojnë një varësi të qartë nga Zoti, një tipar që nuk është i përshtatshëm për një qenie hyjnore. Për më tepër, te Gjoni 17:3, ai lutet për dishepujt e tij, duke e quajtur Zotin “i vetmi Zot i vërtetë” dhe Jezusin që ai ka dërguar. Kjo do të ishte një deklaratë shumë e çuditshme nëse Jezusi vetë do të ishte Zot.

1. I lindur pa një baba njerëzor

Fakti që Jezusi lindi pa nevojën e një babai njerëzor a bën kjo atë bir të Perëndisë? Të lindësh në mënyrë të mrekullueshme nuk të barazon me të qenit hyjni. Jezusi (paqja mbi të) lindi pa baba si shenjë e fuqisë së Allahut, jo si provë e hyjnisë (3:47, 21:91). Analogjia Kuranore e rrëzon argumentin duke thënë: “Shembulli i Isait tek Allahu është si ai i Ademit; e krijoi nga dheu e i tha ‘Bëhu!’ dhe u bë.” (3:59). Nëse lindja pa baba do ta bënte Zot, atëherë Ademi që nuk kishte as baba as nënë do të kishte më shumë pretendim për të qenë i tillë. Kurani mohon qartazi ‘birësinë’ për Zotin duke pohuar: “As nuk ka lindur e as nuk është i lindur.” (112:3); “Nuk i takon të Gjithëmëshirshmit të ketë bir.” (19:35). Statusi i vërtetë i Jezusit është ai njerëzor: “Mesihu, i biri i Merjemes, është veçse i dërguar i Allahut” (4:171; 5:75); vetë Isai pohet në Kuran se ka thënë: “Unë jam robi i Allahut” (19:30) dhe Ditën e Gjykimit dëshmon se s’ka ftuar njerëzit ta adhurojnë (5:116–117). Nevojat e tij njerëzore dëshmon se qe një krijesë dhe jo Krijues: “(Jezusi dhe nëna e tij) hanin ushqim” (5:75). Dhe Zoti nuk ka nevoja.

Pra, pranimi i lindjes pa baba në Kuran i Jezusit është pranimi një mrekullie krijimi nga Zoti, jo një bazë për ta quajtur Jezusin Zot, apo “bir” të Zotit.

III. Mrekullitë: Shenja Hyjnore apo Status Epërsie?

Një tjetër pretendim i rremë është se Jezusi bëri mrekulli, ndërsa Muhamedi ﷺ nuk solli asnjë, duke u bazuar në një keqinterpretim të qëllimshëm të një ajeti kuranor.

• Keqinterpretimi i Ajetit (Isra: 59): Ajeti “Neve nuk na pengon asgjë që të dërgojmë shenja, mirëpo ato i kanë përgënjeshtruar popujt e lashtë” nuk i referohet të gjitha mrekullive. Siç shpjegon Ibn Abasi, ky ajet zbriti kur paganët e Mekës kërkuan me kokëfortësi mrekulli specifike (ta kthente kodrën Safa në ar, etj.). Allahu nuk ua plotësoi këto kërkesa, sepse ligji i Tij është që nëse një popull kërkon një mrekulli të caktuar dhe pastaj e mohon atë, ndëshkimi shkatërrues është i pashmangshëm (siç ndodhi me popullin e Themudit dhe devenë). Kjo ishte akt mëshire për kurejshët, jo një mohim i mrekullive në përgjithësi.
• Mrekullitë e Profetit Muhamed ﷺ: Profetit Muhamed ﷺ iu dhanë mrekulli të shumta. Më e madhja dhe e përhershmja është Kurani famëlartë, një mrekulli gjuhësore, shkencore, legjislative dhe shpirtërore që sfidon njerëzimin deri në Ditën e Kiametit. Përveç Kuranit, ai kreu edhe mrekulli të tjera fizike, të dokumentuara gjerësisht: Israja dhe Miraxhi (udhëtimi natën dhe ngjitja në qiell), çarja e hënës, burimi i ujit nga gishtat e tij, shtimi i ushqimit, vajtimi i trungut të palmës, etj.
• Natyra e Mrekullive të Mesisë u: Kurani i pohon qartë mrekullitë e Mesisë si shërimi i të verbrit, ringjallja e të vdekurve dhe krijimi i zogjve nga balta, por gjithmonë shton frazën kyçe: “me lejen e Allahut” (shih Ali Imran: 49, El-Maide: 110). Kjo thekson se ai nuk i bëri ato me fuqinë e tij vetjake, por ishte një mjet përmes të cilit manifestohej fuqia e Zotit, ashtu siç ndodhi me çdo profet tjetër. Atribuimi i këtyre mrekullive Mesisë është simbolik dhe jo ontologjik, ashtu siç sjellja e vdekjes i atribuohet edhe Allahut, edhe engjëllit të vdekjes.

1. Dija e së Fshehtës (el-Gajb): Atribut Hyjnor, jo Profetik

Ky argument përplas një ajet kuranor për Mesinë me një tjetër për Muhamedin, duke injoruar parimin themelor teologjik.

• Parimi Themelor: Dija e së fshehtës (el-Gajb) i takon ekskluzivisht Allahut. Allahu thotë: “Vetëm Ai di të padukshmen dhe nuk ia zbulon atë askujt, përveç të dërguarve që ka zgjedhur.” (Xhin: 26-27). Pra, asnjë profet, përfshirë Mesinë dhe Muhamedin, nuk e zotëronte këtë dije në mënyrë të pavarur.
• Konteksti i Ajeteve: Kur Mesia thotë: “…ju tregoj çfarë hani dhe çfarë ruani në shtëpitë tuaja” (Ali Imran: 49), kjo ishte një mrekulli specifike e dhënë nga Allahu për të vërtetuar misionin e tij. Kur Profeti Muhamed ﷺ thotë: “Sikur të dija të fshehtën, do t’i shumoja të mirat…” (A’raf: 188), ai po afirmon njerëzoren e tij dhe po refuzon pretendimet për hyjni, duke thënë se nuk e zotëron dijen absolute të së ardhmes.
• Shembuj të Dijes së Fshehtë të Profetit Muhamed ﷺ: Allahu i zbuloi Profetit Muhamed ﷺ shumë ngjarje të së ardhmes, siç ishin: fitorja e bizantinëve kundër persëve (Suretu Rum), lajmërimet për shenjat e Kiametit (p.sh., “që skllavja do të lindë zonjën e saj”), si dhe shumë parashikime të tjera që u vërtetuan me saktësi më pas. Madje edhe vetë Ungjilli pohon dijen e kufizuar të Mesisë kur ai thotë: “Për atë ditë e orë… as Biri [nuk e di], por vetëm Ati” (Marku 13:32).
• Shembuj biblik: Vetë Ungjijtë dëshmojnë se Jezusi nuk ishte i gjithëditur, çka është argument themelor se ai nuk qe Zoti apo i njëjtë me Të. “Askush nuk e di atë ditë apo atë orë. As engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.” (Marku 13:32) Në një rast tjetër ai shkon drejt një fiku sepse ishte i uritur dhe nuk gjen në të asnjë fryt, sepse nuk ishte as stina e tyre. (Mateu 21:19) Kjo tregon se ai ishte njeri, ndaj dhe kishte nevojë të ushqehej dhe se ai nuk kishte dije absolute, madje edhe dije që të tjerët e njihnin.

1. Ndërmjetësimi dhe Shpëtimi: Drejtësi Hyjnore kundrejt Faljes pa Kushte

Kjo pikë shtrembëron konceptin e ndërmjetësimit (shefa’at) në të dyja fetë.

• Koncepti i Krishterë i Shëlbimit: Ideja se Mesia, apo besimi në të, ndërmjetëson për mëkatet e gjithë botës, bie ndesh me logjikën dhe drejtësinë hyjnore. Ajo inkurajon mëkatin dhe imoralitetin duke ofruar një falje pa kushte, duke u mjaftuar vetëm me besimin pa vepra dhe duke e bërë të pakuptimtë përgjegjësinë personale. Kurani e hedh poshtë këtë qartazi: “…askush nuk do ta mbartë barrën e gjynaheve të tjetrit.” (Fatir: 18).
• Konteksti i Ajetit (Teube: 80): Fjala e Allahut: “U lute për ta apo nuk u lute… Allahu nuk do t’i falë…” nuk i referohet të gjithë njerëzve, por një grupi specifik: hipokritëve (munafikëve) të Medinës. Këta ishin njerëz që shfaqnin besimin, por fshihnin mohimin dhe komplotonin kundër myslimanëve. Allahu e informoi Profetin e Tij se për shkak të thellësisë së mohimit të tyre, ata e kishin kaluar kufirin e faljes. Ky është një rast specifik dhe nuk e mohon ndërmjetësimin e Profetit për besimtarët mëkatarë në Ditën e Gjykimit, i cili është një besim themelor në Islam (el-Makam el-Mahmud – Pozita e Lavdëruar).

1. Misioni dhe Mesazhi: Paqe Absolute apo Ligj i Balancuar?

Ky është argumenti më i vjetër dhe më hipokrit, që synon të paraqesë Islamin si fe të dhunshme.

• Kontradiktat në Mësimet e Jezusit: Përkrahësit e këtij pretendimi citojnë Jezusin të ketë thënë:“ktheje faqen tjetër” (Mateu 5:39), të cilën as ai vetë nuk e zbatoi kur u godit (Gjoni 18:22-23), por injorojnë me qëllim fjalët e tjera të Jezusit: “Mos mendoni se unë erdha të sjell paqen mbi tokë; nuk erdha të sjell paqen, por shpatën.” (Mateu 10:34). Kjo tregon se paqja absolute dhe pasiviteti nuk ishin qëllimi i tij. Nënçmimi dhe poshtërimi që i atribuohet Krishtit nuk pranohet nga askush me dinjitet, e lëre më nga një profet. Pacifizmi absolut nuk është i natyrshëm dhe nuk është vlerë për t’u krenuar, apo të treguar superioritet moral.
• Historia e Dhunës në Krishterim dhe Ligji Islam: Historia është dëshmitari më i mirë. Pasi u bë fe shtetërore, Krishterimi u përhap me “hekur e zjarr”. Kryqëzatat, Inkuizicioni dhe luftërat fetare dëshmojnë se ideja e një feje absolutisht paqësore është një mit. Lufta në Islam (Xhihadi) nuk është terror. Ajo është e ligjësuar në rrethana specifike, me rregulla të rrepta etike. Falja ka vendin e vet dhe lufta ka vendin e vet. Të predikosh falje përballë një agresori mizor është dobësi dhe tradhti ndaj drejtësisë.
• Shtrirja e Misionit: Etnik kundrejt Universal: Ky është një dallim thelbësor. Si Kurani ashtu edhe Ungjilli dëshmojnë se misioni i Mesisë ishte i kufizuar: “Unë jam dërguar vetëm te delet e humbura të shtëpisë së Izraelit” (Mateu 15:24; shih edhe Kuran 3:49). Ndërsa misioni i Profetit Muhamed ﷺ është universal: “Ne nuk të dërguam ty (o Muhamed) veçse si mëshirë për të gjitha botët.” (El-Enbija:107) dhe “Ne të kemi dërguar ty veçse si përgëzues dhe qortues për mbarë njerëzit” (Sebe: 28). Kjo tregon rolin përfundimtar dhe gjithëpërfshirës të misionit të tij.

VII. Statusi i pasuesve të Jezusit

Ajeti 3:55 i Kuranit është një nga burimet kryesore të pretendimit: “O Isai! Unë do të të marr ty dhe do të të ngre ty tek Vetja Ime dhe do të të pastroj ty nga ata që mohuan dhe do t’i bëj ata që të ndjekin ty mbi ata që mohuan deri në Ditën e Kiametit.”

Në kontekstin e ajetit, kjo epërsi duket qartë se i referohet një grupi “ata që të ndjekin ty” në krahasim me një grup tjetër “ata që mohuan”. Kjo strukturë e fjalisë është themelore për të kuptuar se superioriteti nuk është i përgjithshëm ose absolut, por i kufizuar dhe i kushtëzuar nga ky kontrast specifik.

Kjo do të thotë që kontrasti është midis besimtarëve dhe jobesimtarëve dhe jo midis dy profetëve, Jezusit dhe Muhamedit. Superioriteti këtu mund të kuptohet në kuptimin shpirtëror, ku besimtarët janë superiorë ndaj jobesimtarëve në besim dhe vepra të mira. Superioriteti i premtuar është një superioritet në argumente dhe prova, ku besimtarët kanë prova më të forta dhe më të përsosura. Ose në kuptimin historik dhe politik, ku komuniteti i besimtarëve arrin një pozicion dominues ndaj komuniteteve jobesimtare. Për shembull, disa komentatorë islamë si Ibn Tejmije argumentojnë se ky superioritet u realizua kur komuniteti i krishterë u bë më i fuqishëm se komuniteti hebre që kishte refuzuar Mesinë. Megjithatë, ky superioritet i të krishterëve ishte i përkohshëm dhe i kushtëzuar. Me ardhjen e Islamit dhe triumfin e bashkësisë myslimane, superioriteti përfundimtar i takoi besimtarëve ndjekës të profetit Muhamed, të cilët besonin në të gjithë profetët, përfshirë Isain. Kështu, superioriteti i ajetit është një koncept dinamik që evoluon me historinë dhe nuk është një deklaratë fikse për epërsinë e një profeti mbi një tjetër. Ndërsa Ibn Kethiri, një nga komentuesit më të njohur të Kuranit, argumenton se edhe grupet e krishtera pas Mesisë edhe pse kishin besime të ndryshme, ato kishin një superioritet ndaj hebrenjve që kishin refuzuar plotësisht Isain. Megjithatë, ai thekson se ky superioritet ishte i papërsosur dhe i ndotur me shirk (idhujtari). Superioriteti i vërtetë dhe i pastër u realizua vetëm me ardhjen e Islamit dhe profetit Muhamed.

Superioriteti i përmendur në ajet nuk është një epërsi personale e Jezusit, por një epërsi kolektive për besimtarët e vërtetë që ndjekin rrugën e tij, një rrugë që sipas Islamit përfundon me profetin Muhamed. Interpretimet islame shpjegojnë se “ndjekësit” këtu nuk janë thjesht ndjekësit e Isait në kohën e tij, por janë ata që besojnë tek ai në mënyrën e duhur, duke përfshirë besimin e tyre në profetin e ardhshëm, Muhamedin, janë besimtarët e vërtetë, duke përfshirë muslimanët, pasi ata besojnë në Jezusin pa shtrembërime. Epërsia është fetare (prova më të forta, karakter i mirë) ose botërore (pushtet historik). Kjo epërsi kalon te ndjekësit e Muhamedit pas ardhjes së tij, pasi muslimanët morën në sundim territoret e krishtera dhe hebraike, duke vendosur Islamin si fe të fundit, dhe sepse janë njëkohësisht edhe ndjekësit e vërtetë të Jezusit. Ky kuptim bën të qartë se ajeti nuk është një deklaratë për epërsinë e Jezusit ndaj Muhamedit, por përkundrazi, është një deklaratë për vazhdimësinë dhe përsosmërinë e fesë së Allahut, e cila kulmon me profetin Muhamed.

VIII. A e vendos titulli “Mesia” Isain “më lart” se Muhamedi?

Sigurisht që Jo. “Mesia” (el-Mesih) është titull hebraik/arab (“i vajosur”), që në Bibël u jepej mbretërve/priftërinjve dhe në Kuran i jepet Isait si shenjë e zgjedhjes hyjnore brenda Beni Israilit (3:49). Të qenit Mesia nuk do të thotë: “mbi të gjithë profetët” në mënyrë absolute, e aq më pak “hyjni”. Kurani e synon fiks këtë teprim duke thënë: “O ithtarë të Librit! Mos e teproni në fenë tuaj… Mesia, Isai, i biri i Merjemes, është i Dërguari i Allahut…” (4:171). Pra, nder i madh? Por jo hyjnizim, ose epërsi absolute mbi profetët.

1. Fjala e Zotit dhe Shpirt prej Tij

“Fjala e Allahut” dhe “Shpirt prej Tij” keqinterpretohen nga teologjia e krishterë. Nga perspektiva islame “Fjala e Allahut” (Kalimetullah) i referohet mënyrës së krijimit të tij. Isai u krijua me anë të fjalës urdhëruese të Zotit, “Bëhu!” (Kun). Ai nuk është Fjala e përjetshme dhe e pashkëputur e Zotit (Logosi), siç besohet në Krishterim, por rezultat i Fjalës krijuese të Zotit.

Po kështu “Shpirt prej Tij” (Ruhun minhu): Prapashtesa “prej Tij” tregon pronësinë dhe nderimin, jo se ai është pjesë e esencës së Zotit. Çdo njeri ka një shpirt të krijuar nga Zoti. Shpirti i Isait përshkruhet në këtë mënyrë të veçantë për të theksuar natyrën e tij të bekuar dhe krijimin e tij pa ndërhyrjen e një babai, por jo se ai ishte pjesë e qenies së Zotit apo i njëjtë me Të apo vetë Ai, siç besojnë të krishterët.

1. Ringjallja nga vdekja dhe rikthimi

Në besimin islam Mesia nuk është kryqëzuar dhe as është vrarë “Në fakt, ata as nuk e vranë, as nuk e kryqëzuan, por ashtu u përngjau.” (Kurani 4: 157) dhe për rrjedhojë besimi se ai u ringjall nga të vdekurit ndërsa Muhamedi vazhdon të jetë në varr nuk vlen si krahasim. Po kështu ashtu si Kurani edhe Bibla na tregojnë shembuj të ngjalljes së të vdekurve në raste specifike si mrekulli të Zotit që kanë ndodhur për disa profetë, por në asnjë rast nuk i shndërron as të ringjallurit dhe as profetët që patën këto mrekulli si hyjni apo Zot fuqiplotë. Ideja e ringjalljes së perëndive që vdesin dhe kthehen si ngadhënjyes mbi vdekjen, janë koncepte politeiste që kanë ekzistuar shumë herët dhe që janë përvetësuar në krishterim nga këto kultura pagane, sidomos nën ndikimin e politeizmit greko-romak. Një ide e tillë është tërësisht e huaj dhe e papranueshme edhe për judaizmin, në mjedisin e të cilit lindi dhe predikoi Jezusi. Ndaj kjo është një ide e huaj dhe për vetë Krishtin (Mesinë), pavarësisht fjalëve të pasakta që i atribuohen atij apo interpretimeve të apostulli të vetëshpallur, Palit.

Sinteza Përfundimtare: “Mesia” dhe “Vula e Profetëve” si Dy Drita nga Një Burim

Debati për epërsi të njërit apo tjetrit e humbet thelbin e mesazhit hyjnor. Kurani na edukon me një ekuilibër të përsosur. Nga njëra anë, na mëson të mos bëjmë dallim në besim: “Ne nuk bëjmë dallim midis asnjërit prej të Dërguarve të Tij” (2:285). Nga ana tjetër, pohon se Zoti “i ka dalluar disa të dërguar mbi të tjerët” (2:253). Kjo nuk është kontradiktë. Dallimi nuk është në hierarki kulti apo adhurimi, por në dhuntitë, rolet dhe shtrirjen e misionit. Vetë Profeti Muhamed ﷺ e ndaloi këtë “tifozeri fetare” kur tha: “Mos bëni mbivlerësime mes profetëve.” (Buhariu 6916, Muslimi 2374) Sidomos nëse ky mbivlerësim sjell ulje të statusit të këtyre profetëve apo shkakton polemika shterpe.

• Isai (Jezusi) siç e përmendëm edhe më sipër është Mesia (greq. Krishti) dhe është një nga profetët e zgjedhur të Zotit. Ky titull hebraik/arab do të thotë “i vajosur” ose “i zgjedhur”. Ai i jepet Jezusit si shenjë e statusit të tij të lartë dhe misionit të tij te bijtë e Izraelit. Ai nuk nënkupton hyjni apo epërsi absolute mbi të gjithë profetët. Edhe në besimin jude, mbi të cilin krishterimi merr dhe bazon konceptin e Mesisë, nuk vendos atë kurrsesi “më lart” se Moisiu; por ai ka një status të veçantë, sepse ka një mision të veçantë. Ndërkohë Mesia nuk e tejkalon pozitën dhe vlerën e Moisiut, në mënyrë absolute, dhe nuk është Zot apo bir i Tij.
• “Vula e Profetëve” (Khatem en-Nebijjin): Ky titull i Profetit Muhamed ﷺ (33:40) nuk do të thotë thjesht se ai është i fundit në kohë, por se ai solli mesazhin hyjnor në formën e tij përfundimtare, të plotësuar dhe të ruajtur për të gjithë njerëzimin. Ai është kulmi dhe përmbyllësi i ndërtesës madhështore të profetësisë. Në një thënie të tij Profeti Muhamed ﷺ e krahason misionin e tij dhe të profetëve paraardhës me një shtëpi, ku do njëri prej tyre është një gur apo tullë në këtë ndërtesë dhe se ai është ai i fundit që kompleton këtë godinë profetike. (shih Buhariu 3535)

Statusi i profetëve në Islam

Në Islam, të gjithë profetët e Zotit, duke përfshirë Ademin, Nuhun, Ibrahimin, Musain, Isain (Jezusin) dhe Muhamedin, janë figura thelbësore dhe të respektuara. Besimi në të gjithë profetët pa dallim është një shtyllë themelore e besimit islam. Kurani thekson se nuk duhet bërë dallim mes profetëve në aspektin e besimit në mesazhin e tyre hyjnor. Allahu thotë në Kuran: “I Dërguari besoi në atë që iu shpall prej Zotit të tij, e ashtu edhe besimtarët. Secili prej tyre besoi në Allahun, në engjëjt e Tij, në librat e Tij dhe në të dërguarit e Tij. Ne nuk bëjmë dallim mes asnjërit prej të dërguarve të Tij” (Kurani 2:285). Kjo do të thotë se të gjithë profetët janë transmetues të mesazhit të Zotit dhe meritojnë respekt dhe nderim të barabartë si të dërguar të Tij.

Megjithatë, ndërsa të gjithë profetët janë të respektuar, Islami e konsideron Profetin Muhamed si “Vula e Profetëve” (Khatam en-Nebijin), që do të thotë se ai është profeti i fundit dhe mesazhi i tij është përfundimtar dhe universal për të gjithë njerëzimin deri në Ditën e Gjykimit. Kjo nuk nënkupton një zhvlerësim të profetëve të mëparshëm, por më tepër një përmbushje dhe plotësim të mesazhit hyjnor. Mesazhi i Muhamedit përfshin dhe përsos mësimet e profetëve të mëparshëm, duke sjellë udhëzimin e fundit dhe të plotë nga Allahu.

Përfundim

Pretendimi se Kurani dhe Ungjilli vërtetojnë epërsinë e Krishtit mbi Muhamedin është një konstrukt i brishtë, i bazuar në një metodologji të gabuar, në keqinterpretime teologjike dhe një lexim selektiv të teksteve të shenjta. Një analizë e drejtë dhe e thelluar tregon se:

• Kurani e nderon Jezusin si një nga profetët më të mëdhenj të Zotit, por refuzon kategorikisht hyjnizimin e tij dhe e vendos atë brenda zinxhirit të profetëve monoteistë.
• Islami e sheh Profetin Muhamed ﷺ si bartësin e Shpalljes përfundimtare dhe universale, duke e përmbushur dhe vulosur misionin e të gjithë profetëve para tij.
• Ungjilli vetë, kur lexohet me sy kritik, e paraqet Jezusin si një të dërguar të nënshtruar ndaj Zotit, me dije të kufizuar dhe nevojë për lutje, gjë që përjashton çdo pretendim për epërsi hyjnore.

Ajo që mbetet është detyra e besimtarit: ta dojë Jezusin si Mesia dhe ta dojë Muhamedin si Vulë; të mos e kthejë dashurinë në teprim, e as krahasimin në mospërfillje. Të dy janë dritë nga i Njëjti Burim. Drita nuk matet me hijen e polemikave tona, por me bindjen dhe pasimin e së vërtetës.

Redaksia: pergjigjet-islame.org